Aile, her çağda ve her toplumda insan topluluklarının oluşmasını sağlayan temel bir kurum olmuştur. Ebeveynlerin, çocuklarıyla kuracakları ilişkilerin kalitesi, çocuk gelişiminin bütün yüzlerini etkilemektedir (Kulaksızoğlu, 1999) Baba, erkek çocuğun ahlaki değerleri kazandırmada bir aktarıcı rolü üstlendiği için önemlidir. Baba yokluğunun, erkek çocuklarının moral gelişimi üzerinde olumsuz etki yaptığı ortaya çıkmıştır. Buna ek olarak, yaşamın ilk yıllarında başlayan ve uzun süre devam eden anne yokluğunun da, çocuğun gelişiminde olumsuz etkileri bilinmektedir (Aksoy 2001)
Çocuk için, içinde bulunduğu arkadaş çevresinin değerleri ve dünya görüşü, önem kazanmaya başlar. Bazı durumlarda çocuk, akran grubuna kabul edilmek için veya onay görmek için onların hareketlerini, tutumlarını benimser görünür. Bu sıralarda, annenin, babanın ve diğer yetişkinlerin dünya görüşünü reddedebilir (Kulaksızoğlu, 1999).
Toplumsal öğrenme yaklaşımına göre, ahlaki ilkeler, model alma yoluyla kazanılmaktadır. Örneğin, çocuğun yalan söylemeye karşı tutumu anne veya babasını taklit yoluyla oluşabilmektedir (Güngör, 2003; Selçuk, 2001)
Ahlaki gelişim, bir anlamda dünya görüşü ile ilgili görüldüğünden okullarda öğretmenler, ahlak gelişiminden ziyade, zihinsel gelişime daha çok ağırlık vermektedirler. Ahlaki değerlerin kazandırılmasında ailenin yanında okulda sorumludur.
Öneriler:
1.Ev ve okul ortamında ahlaki değerlerin kazandırılması konusunda gelişim dönemleri dikkate alınmalıdır.
2. Çocuğun ahlaki gelişimini anne, baba, arkadaş gibi yakın çevresinin tutum ve davranışlarından önemli oranda etkilendiği görülmektedir. Yetişkinlere de ahlak gelişimi ve eğitimi ile ilgili bilgilendirmeler yapılmalıdır.
Çocuk, nimettir.
Çocuk, kalbin meyvesi, Dünya hayatının süsüdür.
Çocuk, sorumluluktur.
Çocuk, emanettir.
Çocuk, imtihandır.
Çocuk, salih ameldir. (Vefatından sonra amel defterini kapatmayacak hazinedir)
Çocuk, cennet kokulu meyvedir.
Çocuk, duanın karşılığıdır.
Çocuk, gelecektir.
“Ey insanlar! Sizi bir tek nefisten yaratan ve ondan da eşini yaratan ve ikisinden bir çok erkekler ve kadınlar üretip yayan Rabbinizden sakının.”(Nisâ/1).
"Bir baba evladına iyi bir terbiyeden daha güzel bir miras bırakamaz" (Tirmizi, Birr, 33)
“Kişinin çocuğunun eğitimi ile uğraşması sadaka vermesinden daha iyidir” (Tirmizi, Birr, )“
Ey inananlar! Kendinizi ve ailenizi, yakıtı insanlar ve taşlar olan ateşten koruyun”. (Tahrîm 6.)
Hz. Ömer (r.a.): “Yâ Rasûlallah! Nefislerimizi koruruz fakat ailemizi nasıl koruyabiliriz?” Allah Rasûlü (s.a.s) şöyle buyurdu: "Allah'ın sizi nehyettiği şeylerden onları nehyeder ve Allah'ın size emrettiği şeyleri onlara emrederseniz. Bu şekilde onları korumuş olursunuz." (Hakk Dini Kur'anDili, c; 6 sh: 5112)
Ahlak, insanın varoluşuyla birlikte başlayan ve anne rahminden itibaren mayalanarak temellenen bir yolculuktur. İslam, altın değerinde kurallar koymuştur.
- İman, amel, ahlak dini bütünleyen çerçevedir.
- İmanı kemale erdiren ahlaktır.
- Anne rahminde şekillenmeye başlar.
- Helal lokmayla güzelleşir ve
- Kişilik haline dönüşür.
Zira,“Eğri cetvelden doğru çizgi çıkmaz.”
“Taklit” çocukluk döneminin en önemli öğrenme biçimidir.
Yedirdiğimiz her lokmanın yavrularımız üzerinde etkisi vardır.
“Hal dili söz dilinden daima daha etkilidir.”
ANNE VE BABALIK GÖREVİNİN GEREKLERİ NELERDİR?
- İmanla yoğrulmuş bir hayat
- Sevgi ve merhametin hâkim olduğu bir gönül
- Helal lokma ile gıdalanılan vücut
- Kuran ahkâmi ve ahlakının hâkim olduğu bir hayat
- Günahlardan sakınılan yaşantı
- Cehennem ateşine siper olacak anlayış
- Adaletin tesis edildiği ev (Çocukları arasında ayrım yapmayan, birini diğerine tercih etmeyen, eşit muamelede bulunmak gerekir.)
- Duaya açılan gönüller
- Peygamberimiz (SAV): “Üç dua vardır ki bunların kabul olacağında şüphe yoktur: Mazlumun duası, misafirin duası ve anne-babanın çocuklarına olan duasıdır.” buyurmuşlardır.
Not: Bu yazı için Kezban Sibel Aladağ tarafından Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde yapılan yüksek yüksek lisans tezinden istifade edilmiştir.
