Bir tesiste otomatik yangın söndürme sistemlerini seçerken dikkat edilmesi gereken birkaç önemli husus daha vardır. Otomatik yangın söndürme sistemlerini seçerken sınırlamalar bizim için önemli kriterlerden biridir. Söndürme sistemlerinin tasarımı, montajı ve bakımı hakkında bilgileri ulusal yönetmeliklerden, uluslararası yönetmeliklerden, ulusal/uluslararası standartlardan, tesise göre uygun olan TSE, EN, UL ve NFPA vb kurum/kuruluşların yönerge ve uygulama kitaplarından bulabilirsiniz. Bu yönerge ve kitaplar ayrıca sistemlerin ve maddelerin kullanımlarındaki sınırlamalar da ele alınmaktadır. Yine maddelerin kullanımlarındaki sınırlamalar ve kısıtlamaları hakkında en önemli kaynak bilgi üreticinin üretim/tasarım kitaplarıdır.

Otomatik yangın söndürme sistemlerini seçerken insanlar üzerindeki etkisini değerlendirmek hayati önem taşımaktadır. Canlıların güvenliği, bir yangın söndürme sistemi seçimi için çok önemli bir husustur. Yasal kurumlar ve üreticiler tarafından önerilen tüm güvenlik prosedürleri ve gereksinimler kesinlikle izlenmelidir. Bazı söndürme maddeleri/ajanlar yangın söndürme yaparken seçilen miktar /seviyelerinde öldürücü olabilir. En azından göz, yüz, cilt veya akciğerler için tahriş edici olabilir. Kimyasal maddelerin bazı özellikleri aşırı soğuk veya sıcaklıklar nedeni ile ciltte yanıklara neden olabilirler,  boşalma sırasında yüksek basınçtan dolayı organlarda darbe oluşabilir veya boşaltma sırasındaki gürültü nedeniyle geçici işitme kaybına neden olabilirler. Söndürücü kimyasal maddelerden bazıları miktara bağlı olarak doğrudan göze sirayet etmesi durumunda görme engeline ve hatta körlüğe neden olabilirler. Normal şartlarda sürekli insanlar tarafından kullanılan, genellikle insan ve canlıların bulunduğu alanlarda söndürücü madde/ajan seçimini ekstra özenle seçin. Söndürme işlemi sırasında gelişebilecek ajandan kaynaklı toksitesinin ve bozunma ürünlerinin etkilerini göz önünde bulundurun.

Otomatik yangın söndürme sistemlerini seçerken çevre üzerindeki etkilerini göz önünde bulundurun. Söndürme sırasında ortaya çıkan ayrışma ürünlerinin yangın alanındaki malzemeler üzerindeki etkilerini göz önünde bulundurun. Ajan seçiminden önce bu söndürücü ajan kullanıldıktan sonrasında ajanın temizlenme metodu, zorluğu veya kolaylığını araştırın, söndürücü ajan kullanıldıktan hava, toprak ve su kirlenmesine karşı etkilerini iyice araştırın.

Bir tesiste otomatik yangın söndürme sistemlerini seçerken söndürme sistemi özelliklerini gerekirse karşılaştırmalı olarak inceleyin. Söndürme sistemleri aşağıdaki temel söndürme maddelerinden/ajanlardan birini kullanabilir: su, köpük, köpük-su, karbon dioksit, kuru veya ıslak kimyasal, halon veya halon alternatifi diğer temiz maddeler. Uygun bir ajan seçilmeden önce analiz edilmesi gereken bazı sistem özellikleri vardır. Bunlar arasında tehlike alanı değerlendirmesine göre risk belirlemesi, sabit ve taşınabilir kullanılabilmesi, otomatik ve manuel kullanım özellikleri, bağlı rezerv gereklilikleri, söndürücü madde boşalma ve ortamda kalma süresi, boşalma sırasında oluşacak türbülans ve ekonomik faktörler gibi tasarım özellikleri dikkatlice araştırılmalıdır. Söndürme sistemi seçim özelliklerinin bir özeti aşağıdaki tabloda görülebilir.

Kritik Alanlarda Kullanım

Elle & Hortumla Kullanım

Auto/ Manuel

Fiyat

Söndürme Maddesi Rezervi

Tasarım Karmaşıklığı

Yeniden Alevlenme

Güvenilir Olması

Yeniden Dolum

SULU SPRINKLERS

Islak Borulu Sistem

Hayır

Hortumla

A

Çok Düşük

Düşük

Extreme

Kolay

Az

Kuru Borulu Sistem

Hayır

Hortumla

A

Çok Düşük

Düşük

Yüksek

Ortalama

Az

Ön tepkimeli  Sistem

Hayır

Hortumla

A&M

Çok Düşük

Düşük

Yüksek

Ortalama

Az

Deluge Sistem

Hayır

Hortumla

A&M

Çok Düşük

Düşük

Yüksek

Kolay

Az

KÖPÜK-SU

Islak Borulu Sistem

Hayır

Hortumla

A

Düşük

Çok Düşük

Ortalama

Zor

Ortalama

Kuru Borulu Sistem

Hayır

Hortumla

A

Düşük

Çok Düşük

Ortalama

Zor

Ortalama

Ön tepkimeli  Sistem

Hayır

Hortumla

A&M

Düşük

Çok Düşük

Ortalama

Zor

Ortalama

Deluge Sistem

Hayır

Hortumla

A&M

Düşük

Çok Düşük

Ortalama

Zor

Ortalama

KÖPÜKLÜ SİSTEM

Düşük Genleşmeli

Hayır

Hortumla/ Elle

A&M

Ortalama

Çok Düşük

Ortalama

Zor

Fazla

Yüksek Genleşmeli

Hayır

Hortumla/ Elle

A&M

Ortalama

Çok Düşük

Ortalama

Zor

Fazla

SOĞUK AEROSOL / SU SİSİ

Endotermik Katkılı / Katkısız

Daha Çok

Hayır

A&M

Ortalama

Çok Düşük

Ortalama

Ortalama

Ortalama

KARBON DİOKSİT CO2

Düşük Basınçlı

Evet

Hortumla/ Elle

A&M

Ortalama

Ortalama

Yüksek

Ortalama

Ortalama

Yüksek  Basınçlı

Evet

Hortumla/ Elle

A&M

Ortalama

Ortalama

Yüksek

Ortalama

Ortalama

HALON SİSTEMLERİ

1301

Daha Çok

Hayır

A&M

Yüksek

Ortalama

Ortalama

Ortalama

Ortalama

1211

Daha Çok

Elle

A&M

Yüksek

Ortalama

Ortalama

Ortalama

Ortalama

2402

Daha Çok

Hayır

A&M

Yüksek

Ortalama

Ortalama

Ortalama

Ortalama

CLEAN AGENTS - Total Flooding

FK-5-1-2

Daha Çok

Hayır

A&M

Yüksek

Ortalama

Ortalama

Ortalama

Ortalama

FC-3-1-10

Daha Çok

Hayır

A&M

Yüksek

Ortalama

Ortalama

Ortalama

Ortalama

HBFC-22B1

Daha Çok

Hayır

A&M

Yüksek

Ortalama

Ortalama

Ortalama

Ortalama

FICFC-124

Daha Çok

Hayır

A&M

Yüksek

Ortalama

Ortalama

Ortalama

Ortalama

HFC-125

Daha Çok

Hayır

A&M

Yüksek

Ortalama

Ortalama

Ortalama

Ortalama

HFC-227ea

Daha Çok

Hayır

A&M

Yüksek

Ortalama

Ortalama

Ortalama

Ortalama

HFC-23

Daha Çok

Hayır

A&M

Yüksek

Ortalama

Ortalama

Ortalama

Ortalama

HFC Blend A

Daha Çok

Hayır

A&M

Yüksek

Ortalama

Ortalama

Ortalama

Ortalama

IG-01

Daha Çok

Hayır

A&M

Yüksek

Ortalama

Ortalama

Ortalama

Ortalama

IG-541

Daha Çok

Hayır

A&M

Yüksek

Ortalama

Ortalama

Ortalama

Ortalama

IG-55

Daha Çok

Hayır

A&M

Yüksek

Ortalama

Ortalama

Ortalama

Ortalama

CLEAN AGENTS - Lokal Uygulama

HBFC-22B1

Hayır

Hayır

M

Yüksek

Ortalama

Ortalama

Ortalama

Ortalama

HFC-125

Hayır

Hayır

M

Yüksek

Ortalama

Ortalama

Ortalama

Ortalama

FC-218

Hayır

Hayır

M

Yüksek

Ortalama

Ortalama

Ortalama

Ortalama

KURU KİMYEVİ TOZLU SİSTEM

Sodyum bikarbonat

Evet

Elle

A&M

Ortalama

Ortalama

Ortalama

Ortalama

Fazla

Potasyum bikarbonat

Evet

Elle

A&M

Ortalama

Ortalama

Ortalama

Ortalama

Fazla

Potasyum kloride

Evet

Hayır

A&M

Ortalama

Ortalama

Ortalama

Ortalama

Fazla

Ure/potasyum bikarbonat

Evet

Hayır

A&M

Ortalama

Ortalama

Ortalama

Ortalama

Fazla

Potasyum Karbonat

Evet

Hayır

A&M

Ortalama

Ortalama

Ortalama

Ortalama

Fazla

Monoammonyum Fosfat

Evet

Hayır

A&M

Ortalama

Ortalama

Ortalama

Ortalama

Fazla

ISLAK KİMYASAL

Sıvı Potasyum Karbonate

Evet

Hayır

A&M

Ortalama

Ortalama

Ortalama

Ortalama

Ortalama

KURU KİMYASAL AEROSOL

Sıcak Aerosol Kuru Kimyasal

Hayır

Hayır

M

Düşük

Ortalama

Ortalama

Kolay

Çok Az

Otomatik yangın söndürme sistemlerini seçerken yangın tehlikesine maruz kalacak alanın değerlendirmesi yapılmalıdır, ortam sıcaklığını, uygun bir korunmanın varlığını ve montaj alanı yeterliliği ve miktar gereksinimlerini değerlendirin. Tüm yangın söndürme ajanları, sistem seçiminde göz önünde bulundurulması gereken depolama ve kullanım için önerilen bir sıcaklık aralığına sahiptir. Bazı sistemler, ajan depolaması için önemli bir depolama alanı gerektirir.

Sistemlerin sabit veya taşınabilir olarak kullanım yeteneklerini de araştırın, bir sistem sabit, taşınabilir, mobil veya bir hortum vasıtası ile yangına karşı kullanım sağlıyor olabilir. Sadece portatif kullanılabilen yangın söndürme ekipmanı esasen başlangıç ​​aşamasında olan yangınlarda kullanım içindir. Ayrıca bir yangından sonra yanma mahallini elden geçirmek için de kullanışlıdır. Yine de sistemlerin otomatik ve manuel yada her iki şekilde de kullanım yetenekleri önemlidir. Genelde otomatik ya da otomatik/manual çalışabilen sistemler daha çok tercih edilir. Sistemin çok hızlı biçimde tepki vererek yangın olduktan sonraki en uygun hızlı zamanda çalışması yangın boyutunu ve olası hasarı azaltır ayrıca insanlarda oluşabilecek karar gecikmelerini de ortadan kaldırır. Ancak bazı durumlarda çalışan personel için tehlikelerin olduğu yerlerde manuel kullanımı tercih edilebilir. Genelde tercih tüm sistemlerin otomatik olması ve istendiğinde ise manuel olarak çalışmasının sağlanmasıdır.

Bir tesiste otomatik yangın söndürme sistemlerini seçerken ekonomik faktörler, maliyet ciddi bir önem taşır. Bir yangın söndürme sistemi satın alırken, ilk kurulumda gereken söndürücü miktarının birim fiyatı başına maliyeti dışındaki birçok faktör de göz önünde bulundurulmalıdır.

Dikkate alınacak diğer maliyetler şunları içerir:

• Tasarım;

• Kurulum;

• Yeniden doldurma maliyeti

• Gerekli periyodik inceleme ve test dahil olmak üzere sistemin bakımı;

• Söndürücü maddenin/ajanın kullanım raf ömrünün sonunda geri alınması, geri dönüşümü ve imhası.

Bağlı rezerv gerekliliği de ciddi bir değerlendirme konusudur yeterli koruma miktarını sağlamak için sisteme bağlı bir yedek sağlamakta fayda vardır, çünkü aşağıdaki durumlar yangını söndürmede başarısız olunabilecek riskler taşır: Yakıt kaynaklarını yeterince soğutulamamış ise, yangın mahallindeki sızıntı nedeniyle aşırı söndürücü madde kaybı oluşmuş ise, özellikle elektrik kaynaklı yangınlarda sürekli ark potansiyeli gösteren tehlikeler varsa.

Bir tesiste otomatik yangın söndürme sistemlerini seçerken sistem güvenilirliği ve kendini kanıtlamış olması gerekli bir durumdur. Sistemin yanlış devreye girmeme özelliğinin yanı sıra acil durumda da çalışma yeteneğinin/özelliklerinin kanıtlanmış olması gereklidir. Bir sistemin güvenilirliği çoğunlukla sistemi oluşturan  parçaların ayrı ayrı ve birlikte doğru güvenilir çalışma performansına bağlıdır. Çoğunlukla sistemleri onaylayan kurumlar, algılama, çalıştırma, haber verme, yardımcı fonksiyonlar ve gerekli alarmlar gibi bir sistemin ayrı bileşenlerinin, standartlara uygun ve özellikle güvenlik standartlarına uygun olarak tasarlandıkları gibi çalışmasını isterler. Yine sistem tasarımlarında ilk sistem düzgün çalışmıyorsa, buna bağlı bir yedek yedekleme sisteminin olmasını isterler.

Not: Makale ile ilgili temel bilgi kaynakları Google gibi kullanmayı bilen için çok önemli bilgi kaynaklarından sağlanmıştır.

Kaynaklar

Fire ProtectionHandbook,Twenty Edition , NFPA

Handbook ofFire ProtectionEngineering ,Third Edition , SFPE

IndustrıalFıreProtectıonHandbook ,Second Edition , R. CraigSchroll

İnternet ortamında herkese açık kullanım ve tanıtım kılavuzları