Aktif yangın koruma sistemlerinin seçimi temel yangın güvenliği için çok önemli ve ciddi bir durumdur. Bir yangını söndürmek için birçok farklı yangın söndürme aracı/sistemi kullanılabilirken, belirlenmiş olan yangın tehlikesi için en etkili, en güvenilir, en güvenli ve en ekonomik söndürme araçlarının kullanılması esastır. Bu yazı dizisinde tesislerde otomatik yangın söndürme sistemi seçerken önemli parametreler ele alınacaktır.

Uygun bir söndürme sistemi seçerken öncelikle aşağıdaki faktörleri göz önünde bulundurmak önemlidir:

• Yangın risk analizine göre yapılmış olan yangın güvenlik konsepti

• Tesisin kulanım şekli ve tesisteki insan doluluk özelliklerine göre yangın senaryosu

• Algılama sistemi özellikleri

• Ajan özellikleri

• Söndürme sistemi özellikleri

Yangın güvenlik konsepti: Yangın risk analizine göre yapılmış olan yangın güvenlik konsepti yangından kaynaklı zararı önleme ve yangını kontrol altına almak için önemli bir adımdır, öncelikli olarak doğru bir risk analizi yapın/yaptırın ve bu analize göre en uygun yangın güvenlik konseptinizi belirleyerek uygulayın. Belirlediğiniz yangın güvenlik konseptine uygun söndürme sistemlerinin seçimini, çalışmasını ve bakımını belirleyin. Çalışanların eğitimi, tehlikeli maddelerin değerlendirilmesi, tehlike tespiti ve değerlendirilmesinin yanı sıra seçtiğiniz yangın ekipmanının sürekli sürdürülebilir biçimde çalışmaya hazır biçimde tutulması kurallarına da özellikle dikkat edin.

Doluluk Özellikleri ve Yangın Senaryosu: Bir tesiste her operasyonda çeşitli kayıp olma potansiyeli vardır. Bazı tesisler tehlikeli kimyasallar veya tehlikeli prosesleri içerir. Bazılarında ise sadece küçük yangınlara sebep olabilecek durumlar vardır veya bazılarında tek tutuşturma kaynağı elektrik olabilir. Tesisin insan doluluk durumuna bakılmaksızın her biri dikkatle ve aynı parametrelerle değerlendirilmelidir. Korunacak alanın tüm yönlerini iyice gözden geçirin. Aşağıdaki kullanım özelliklerini göz önünde bulundurun:

•Tesisin işleyişindeki operasyonel tehlikeler

•Tesisin yapısal ve inşaai özellikleri

•Tesisteki çevresel tehditler

Operasyon Tehlikeleri: Tesisin operasyonel akışına uygun olarak her bir yangın bölmesini analiz edin ve oluşabilecek yangın tehlikeleri ve sonuçlarının operasyonel şartlara göre incelenmesinde aşağıdaki faktörleri göz önünde bulundurun.

•Ekipmanın görevi veya işlevi. Erişim kolaylığını ve kaybedilme potansiyelini ve kırılganlığını göz önünde bulundurun.

• Tesiste görevlerini, işyerindeki tehlikelerini ve tesisin acil durum prosedürlerini bilen eğitimli personelin varlığı.

• Tesiste gerçekleştirilen işlemlerin sonucu olarak ortaya çıkan ve yanmaya sebebiyet verecek enerji kaynaklarını ve yanma kaynaklarını belirleyin ki bu enerji yanma kaynakları şu şekillerde olabilir: Yanıcı basınçlı sıvılar veya gazlar, yanıcı tozlar, katılar, elektrik, sıkıştırma ve sürtünme ısısı vb.

•Tesisin parasal açıdan değeri.

• Önemli operasyon noktalarını belirleyin. Önemli operasyon noktaları ve ekipmanları için özel önlemler planlayın

• Yanıcı maddelerin varlığını tespit edin. Normal ve geçici yakıt yükünü ve yanmayı sürdürebilen yanıcıların sürekliliğini değerlendirin. Ortam sıcaklıkları, maruz kalan yüzey alanları malzeme yanıcılığı etkiler. Yakıtlar ve yanma sınıfları aşağıdaki gibi sıralanır:

° A Sınıfı –Katı yanıcı malzemeler, selülozik malzemeler ve plastikler

° Bsınıfı - Yanıcı sıvılar

° C Sınıfı -Yanıcı gazlar

° D Sınıfı - Magnezyum ve titanyum gibi yanıcı metaller

° F Sınıfı –Mutfak yağları ve diğer endüstriyel yağlar

Karıştırıldığında yangın veya patlamaya neden olabilecek ekzotermik reaksiyonlara neden olan kimyasalların varlığını tespit edin. Bu malzemeler için proses yönetimi ve acil durum müdahale prosedürlerinin oluşturulmasını sağlayın.

Yangın şartlarında reaktif özelliklere sahip kimyasalların varlığını belirleyin.

Tesisin inşai ve kullanım özelliklerini değerlendirin: Yapı malzemelerini, kompartmantasyonu (zonelama), kapalı gizli alanları, drenaj sitemini, ısı ve duman kontrol sistemini ve diğer alanları değerlendirin. Tesisin yapımında kullanılan inşaat malzemelerini, bileşimlerini ve yangında yakıt olarak katkıda bulunma ihtimalini belirlemek için yangın bölmesindeki tüm inşaat malzemelerini gözden geçirin.

Kompartmanlama tesiste seçilecek yangın söndürme sistemi için ciddi önem taşır. Kompartımanlama bölme boyutları (muhafaza hacmi), duvarların, tavanın , zeminin yangına dayanımı ile belirlenir. Zemin, tavan ve duvar penetrasyonları yangın dayanımına sahip olmadığı sürece, pencereler, kapılar ve geçirgen alanlar yangının yayılmasına, artmasına ve söndürme sisteminde kullanılan söndürme ajanlarının kaybına neden olabilir. Bitişik bölmeleri analiz edin. Personelin bu alanlara erişim kontrollerini ve güvenlik sistemlerini değerlendirin.

Gizli alanlar, tavan plenumları, yükseltilmiş döşemeler, duvar boşlukları ve asma çatılar gibi inşaat tasarımlarının yarattığı boşluklar düzgün yangın söndürme sistemlerinin dizayn edilmesi ve özellikle yağmurlama sistemlerinin dizaynı için özellikle incelenmelidir. Mümkünse koruma altına alınmalıdır.

Isı ve duman havalandırma sistemleri söndürme sistemi seçilirken incelenmesi gereken bileşenlerdir. Yangın sırasında ve yangın sonrası havalandırma sistemlerinin çalışmasını değerlendirin. Gaz halindeki söndürme ajanlarının içerdiği söndürme sistemlerinin kullanılması durumunda, bu havalandırma sistemlerinin çalışmasını, yangın anında kurulan söndürme sistemine bağlı senaryoya göre çalışacak biçimde tasarlayın.

Drenaj sistemlerini inceleyin. Sıvı dökülmeleri ve yangınla mücadele sırasındaki sıvı akışları için drenaj sistemlerini inceleyin. Yanlış yapılmış drenaj sistemi yangının yayılmasına neden olabilir.

Ateşleme kaynakları olarak muhtemel katılımlarını ve olası bir yangının yoğunluğu ve büyüklüğü üzerindeki etkilerini belirlemek için aşağıdaki sistemlerin her birini değerlendirin:

• Elektriksel sistemleri özellikle inceleyin çünkü elektrik devreleri ve donanımları, yangının başlamasındaki ana sebeplerdendir. Uygun tasarım olup olmadıklarını ve iyi bakımlı olup olmadığını belirlemek için elektrik güç kaynaklarını inceleyin. Elektriksel uygunluğu elektrik iç tesisat yönetmeliği çerçevesinde denetleyin.

• Buhar, sıcak su, kızgın yağ sistemleri ve tavan tipi güneş ısıtıcıları. Sıcak sıvı sistem borularını yetersiz boşluk alanlarının olup olmadığını inceleyinve özellikle yakındaki yanıcı maddeler ile tutuşmayı önlemek için yeterli yalıtım malzemesi olması gerekliliğini denetleyin ve gerektiği gibi düzeltin.

• Uygun güvenlik kontrolleri için gaz ve yağ sistemlerini ve ilgili boruları gözden geçirin.

• Klima sistemlerini inceleyin ve denetleyin. Soğutucu akışkan sıvılarının kapasitesini ve türünü değerlendirin. Hava hareket sistemi kanalları, potansiyel olarak bir yangından ısı ve dumanı yayabilir.

Çevresel tehditleri ciddi biçimde değerlendirin. Olay öncesi için çevresel tehdit değerlendirmesi yapın. Her yangın bölmesinin çevresel düzenlemesini hava hareketi, drenaj, katı atık giderme ve sıcaklık değişimleri dahil tüm çalışma koşullarında analiz edin. Hava, su ve toprağın olası çevresel kirlenmesinin yanı sıra bina, ekipman ve içerik kirlenmesini de düşünün. Sel, deprem, kasırga, lavabo ve diğer doğal afetler için itfaiyenin müdahale imkanlarını düşünerek seçilecek sistem tasarımını buna göre düşünün. Doğal afetlerde ciddi bir koruma kaybı olabilir.

Olay sonrası için çevresel tehdit değerlendirmesi yapın. Bir yangından sonra tesisteki ekipmanların, binanın nasıl etkileneceğini, ekipman ve binanın kirlenmesinin yanı sıra hava, su ve toprağın olası çevresel kirlenmesini değerlendirin.

Devam yazılarımızda otomatik söndürme sistemlerininseçilmesinde söndürme maddelerinde dikkat edilecekhususları incelemeye devam edeceğiz.

Not : Makale ile ilgili temel bilgi kaynakları Google gibi kullanmayı bilen için çok önemli bilgi kaynaklarından sağlanmıştır.

Kaynaklar

Fire ProtectionHandbook,Twenty Edition , NFPA

Handbook ofFire ProtectionEngineering ,Third Edition , SFPE

IndustrıalFıreProtectıonHandbook ,Second Edition , R. CraigSchroll

İnternet ortamında herkese açık kullanım ve tanıtım kılavuzları