SICAK AEROSOL SÖNDÜRME AJANLARININ BİLEŞENLERİ

Sıcak aerosoller bilindiği üzere preslenmiş sıkıştırılmış ve bağlayıcılar ile de harmanlanmış maddelerden oluşur. Sıcak aerosol imalatında kullanılacak olan maddelerde bazı özellikler ciddi önem taşımakatdır. Temel olarak sıcak aerosol oluşturmakta kullanılan maddelerdeki oksidanlarda ve indirgenlerde ana bileşenleri seçerken önemli birkaç nokta vardır; Öncelikle oksidanların ve indirgeyici maddelerin nem alma ve hidrasyon derecelerini dikkate almak gereklidir. Yine indirgeyici madde seçiminde, üretilen gazların miktarı ve türleri de önemlidir çünkü oluşacak reaksiyon sonucu CO2, N2 gibi gazlar açığa çıkar ve redoks sonrası indirgeyici maddeler bu sebeple önemlidir. Ayrıca sertleştirme, bir arada tutuma v.b. için kullanılacak katkı maddeleri, sıcak aerosol oluşturucu maddelerin imalat, depolama ve yangın söndürme performanslarını da etkiler. Katı Aerosol kütüklerinde Stearatlar delinme önleyici katkı olarak kullanılırlar, redoks güçlendiricisi olarak ise amonyum nitrat kullanılır, epoksi, melamin, polisakarit, fenol aldehit veya kauçuk vb. gibi bağlayıcılar, sıcak aerosol oluşturucu maddeyi sert ve katı bir biçimde şekillendirmek için kullanılır.

Sıcak Aerosol oluşturan Ajanlarda Oksidan (Oksitleyici) Seçiminin önemli noktalardan birisi yukarıda bahsedildiği gibi, iyi bir oksidan olması ve deliquecent olmamasıdır ( içine nem almamalı kuru kalmalı) ve tercihen hidrat ( su ile bir bileşik oluşturmamalı) içermemelidir ya da minimal düzeyde hidrat içermelidir. Çünkü Redokstan sonra, yangın söndürme için önemli olan aerosol partikül boyutları, seçilecek olan oksidan türlerine bağlıdır.

Aerosol kütüklerde kullanılabilecek nitratlar ve halojenik asit tuzları gibi oksidanlar yapısı gereği delindiricidir ve çoğu hidratlar içerir. Ancak nitrat guruplarında deliquecent oksidanlar da vardır.

Nitratlar grubunda, Grup IA element tuzlarının tümü deliquecent tır ve Grup IIA elementlerinden ise Be, Mg, Ca, Sr ve Ba karışımlarından oluşan deliquecent nitratlar hazırlanabilir.Bununla birlikte, Be (NO3) ve Ba (NO3) çok toksiktir, bu nedenle katı aerosol kütük oluşturmakta Mg, Ca ve Sr nitratları daha çok tercih sebebidir. Grup IIA elementlerinden stronsiyum nitrat aerosol oluşturmak için diğerlerine göre daha avantajlı ve üstün özelliklere sahiptir. Stronsiyum nitrat formülü Sr(NO₃)₂ olan inorganik bileşiktir. Molar kütlesi 211,63 g/mol dur. Erime noktası 570 °C kaynama noktası 645 °C civarındadır.

Grup IA elementlerinden ise, Potasyum (K) , Potasyum nitrat (KNO3 ) yangın söndürme verimliliği de gözönüne alındığında sıcak aerosol yapımında kullanılan en yaygın kimyasal oksidandır. Potasyum nitrat, formülü KNO₃ olan bir potasyum bileşiğidir, Molar Kütlesi 101,11 g/mol’ dür. Erime noktası 334 C kaynama noktası 400 C civarındadır. Güherçile olarak da bilinen bu bileşik doğal halde kayaçlarda ve mağaralarda oluşan beyaz renkli kabuksu yapıda bulunur. Potasyum nitrat doğal olarak doğada bulunabileceği gibi, yapay yollardan da elde edilmesi mümkün bir maddedir. Potasyum klorür ve sodyum nitrat maddelerinin bir araya getirilerek tepkimeye girmelerini sağlamak, güherçile elde etmenin en yaygın yöntemleri arasındadır. Potasyum nitrat maddesi başlıca olarak gübrelerde, roket itici yakıtlarda ve havai fişeklerin üretiminde kullanılır. Kükürt ve odun kömürüyle belirli miktarda karıştırılırsa kara barutu medyana getirir.

Sıcak aerosol oluşturmak için temelde en çok kullanılan oksidan elementler Potasyum nitrat (KNO3 ) ve Stronsiyum nitrat Sr(NO₃)₂ elementleridir. Yine aerosol oluşturma karışımlarında Magnezyum Nitratlar ve Aluminyum nitratlarda kullanılmaktadır. Birçok üretici sıcak aerosol oluşturmak için bu oksidanları kendi özel formül karışımları biçiminde kullanır. Dünyada bilinen belgeli sıcak aerosol üreticilerinin kullandıkları oksidanlar ile ilgili tablo aşağıda verilmiştir.(Firma isimleri yazılmamıştır)

Not :Makale ile ilgili temel bilgi kaynakları Google gibi kullanmayı bilen için çok önemli bilgi kaynaklarından sağlanmıştır.

Kaynaklar

Hot Aerosol Fıre Extınguıshıng Agents And The Assocıated Technologıes:A Revıew ,Xiaotian Zhang, Mohd Halim Shah Ismail, Fakhrul-Razi b. Ahmadun, Norhafizah bt. Hj. Abdullah ,Choi Hee

Practice of Use of Aerosol Extinguishing Agents Obtained by Combustion of Propellants ,A.N. BARATOV , N A BARATOVA , Y A MYSHAK , 0 Y MYSHAK

Effectiveness of Hot Aerosol Extinguishing Agent in Suppressing Oil Fires …….. W.-F.Zheng, A.-H.Liu, L.Zhang,Q.-W.Li, X.-Y.Lin,R.-M. Pan

Pyrogenıc Aerosol Fıre Suppressants:Engıneerıng Of Delıvery Systems And Corrosıon Analysıs. Juan Vitali, Charles Kibert, lames Akers

The Physicochemical Properties of SFE Fire Suppressant Athmosoheres in Toicity …. Kimmel , Smith ,Reboulet , Still , Carpenter

ISO 15779:2011 – Condensed Aerosol Fire Extinguishing Systems - physical properties and system design , NFPA 2010 - Standard for Fixed Aerosol Fire Extinguishing Systems , UL 2775 - Standard for Fixed Condensed Aerosol Extinguishing System Units , KIWA BRL-K23001/02 , Evaluation Guideline for aerosol fire extinguishing , An Evaluatıon Of Aerosol Extınguıshıng Systems For Machınery Space Applıcatıons US COST GUARD , IMO MSC/Circ.1270 Revısed Guıdelınes For The Approval Of Fıxed Aerosol Fıre-Extınguıshıng Systems Equıvalent To Fıxed Gas Fıre-Extınguıshıng Systems, As Referred To In Solas 74, For Machınery Spaces.

Areosol üreticilerinin herkese açık kullanım ve tanıtım kılavuzları