Montreal Protokolü sonrasında Halon gazların yasaklanması ile alternatif arayışları ortaya çıkmıştır. Bu alternatiflerden bir tanesi olan sıcak aerosol sistemlere de ilgi oldukça artmıştır. Aslında Sovyetler birliğinde uzay çalışmaları sırsında 1960’lılı yıllarda keşfedilmiş olan sıcak aerosol sistemleri, Sovyetler birliğinin sağılması sonucunda batı ve Amerika’da da patent satışları sonucunda üretilmeye ve geliştirilmeye başlanmıştır.

   Genel olarak diğer sabit söndürme sistemleri gibi borulama ve basınçlı itici gaz da kullanılmamaktadır. A, B ve F tipi yangınlarda kullanılmak üzere geliştirilen sıcak aerosol sistemleri ilk üretildikleri dönemlerde I. Nesil ve II. Nesil sıcak aerosoller genelde potasyum bazlı üretilmiştir, son yıllarda III. Nesil yada S tipi diye de adlandırılan sıcak aerosoller geliştirilmiştir, bu sistemlerde potasyum ile beraber stronsiyum elementi kullanılmaktadır. III. Nesil sıcak aerosol yangın söndürme sistemleri, özellikle hassas elektrikli ve elektronik ekipmanların bulunduğu alanlarda uygulanabilmektedir. Ancak yine de her sistemde olduğu gibi sıcak aerosol sistemlerin de daha temiz, aşındırıcı olmayan ve daha gelişmiş verimli sıcak aerosol yangın söndürme sistemi haline gelmesi üzerine çalışmalar devam etmektedir. Özetle tanım olarak, “aerosol sistemi, gazlı bir ortamda asılı kalan katı veya sıvı parçacıkların oluşturduğu bir sistemidir” diyebiliriz.

Sıcak aerosol sistemlerini derinlemesine incelemeden önce yangın söndürmede kullanılan söndürme maddelerinin nasıl söndürdüğünü de incelemek ve anlamak gerekir ki bir kıyaslama yapabilelim.

Asal ve INERT gazlar (CO2 , N2 v.b)

Oksijeni azaltıp-seyreltip boğma etkisi oluşturarak söndürürler

Su

Soğutma etkisi oluşturarak söndürür.

Köpük

Soğutma etkisi ve yüzeyi kaplayarak oksije ile teması keserek söndürür.

Halon ve Halon Alternatifi Gazlar

Kimyasal feaksiyon ile yanma reaksiyonunu bozma ile söndürürler.

Soğuk Aerosol ( Mist- Fog)

Soğutma etkisi, yanma ortamında oksijeni azaltma ve kimyasal reaksiyon ile söndürür.

Sıcak Aerosol ( Toz partikül)

Soğutma etkisi, yanma ortamında oksijeni azaltma ve kimyasal reaksiyon ile söndürür.

Görüldüğü üzere aerosol sistemler soğuk olsun sıcak olsun üç boyutlu – üç fonksiyonlu söndürme işlevine sahiptir. Sıcak aerosol teknolojisinde yangın söndürücü aerosol oluşturucu preslenmiş yoğunlaştırılmış karışımdaki ana bileşenler, sıcak aerosol üretme işleminde oksidanlar olarak işlev gören alkali veya toprak alkali metal nitratlar ve farklı indirgeyici maddelerdir. Yoğunlaştırılmış aerosol söndürme maddeleri küçük katı alkali metal tuz parçacıkları (üretilen aerosolün ağırlığının yaklaşık% 40'ı) ve gazlardan (çoğunlukla üretilen aerosolün ağırlığının yaklaşık% 60'ı) azot, karbondioksit ve su buharından oluşur.

Soğuk aerosollu söndürme sistemlerinden farklı olarak, sıcak aerosollü söndürme sistemlerinde, 10 mikrondan küçük sıcak aerosol kolloidleri, bir sıcak aerosol oluşturucu ajanın yanma reaksiyonu sonucunda oluşan redoksuyla (indirgeme oksidasyonu reaksiyonu) üretilir. Oksidasyon ya da yükseltgenme, elektronların bir atom ya da molekülden ayrılmasını sağlayan kimyasal tepkimedir. Bir elementin, kimyasal reaksiyonda elektron alması olayına indirgenme denir. İndirgenme olayına redüksiyon, yükseltgenme olayına da oksidasyon denir. Kolloid ise bir maddenin başka bir madde içinde asılı kalması ile oluşan heterojen karışımdır , bir madde içinde dağılan maddenin tanecik boyutu 10 m ile 10 m arası ise buna kolloid denmektedir.Dağılan maddenin tanecik boyutu 10 m den büyükse heterojen karışım , tanecik boyutu 10 m ve daha küçükse homojen karışımdır.Kolloidler homojen görünümlü heterojen karışımlardır , çünkü dağılan tanecik çok küçük olduğu için uzaktan bakıldığında homojen görünebilir ancak yakından bakıldığında içindeki parçacıklar görülebilir. Kolloidin fazlara bağlı olarak genel olarak isimleri, Soller, aerosoller ve emülsiyonlar olarak isimlendirilir.

  Soller, bir sıvıda bir katı cismin veya bir katı cisimde başka bir katı cismin dağılmasıyla meydan gelmiş olan kolloidlerdir. Aerosol ise bir gaz ortamında yer alan sıvının veya katının dağılmasıyla oluşmuş olan kolloidlerdir. Duman, sis, pus, kirli hava, birden fazla sprey aerosol örneğidir..Emülsiyon da sıvı içerisinde sıvı dağılmasıyla meydana gelen kolloid çeşididir ve çoğunlukla iki sıvının birbiri içerisinde çalkalanmasıyla ortaya çıkar.

Sıcak Aerosol sistemlerde ise bu kolloidler, Brownian hareketinin meydana gelmeye başladığı 4 x 10 m'den daha küçük çaplara sahip olduğu bilinmektedir. Brownian hareketi ya da brownian hareket dediğimiz olay, toz parçacıkları gibi büyük parçacıkların akışkan içerisinde sıvı ya da gaz moleküller gibi daha küçük parçacıklarla çarpışması sonucu oluşan rastlantısal harekettir . Brownian hareketi dolayısıyla sıcak aerosol partiküllerinde yüksek difüzyon kabiliyeti ve yangın bölgesinde uzun bir süspansiyon süresi oluşmaktadır. Temel olarak, sıcak aerosol söndürme ajanlarının yangını söndürme işlevi hem fiziksel hem de kimyasaldır. Bu nedeler ile  bu aslında bir  FİZİKOKİMYA MÜHENDİSLİĞİ  alanıdır ve TEMEL KİMYA bilgisi ile açıklamak oldukça zordur.

Not: Makale ile ilgili temel bilgi kaynakları Google gibi kullanmayı bilen için çok önemli bilgi kaynaklarından sağlanmıştır.

Kaynaklar

Hot Aerosol Fıre Extınguıshıng Agents And The Assocıated Technologıes:A Revıew ,Xiaotian Zhang, Mohd Halim Shah Ismail, Fakhrul-Razi b. Ahmadun, Norhafizah bt. Hj. Abdullah ,Choi Hee

Practice of Use of Aerosol Extinguishing Agents Obtained by Combustion of Propellants ,A.N. BARATOV , N A BARATOVA , Y A MYSHAK , 0 Y MYSHAK

Effectiveness of Hot Aerosol Extinguishing Agent in Suppressing Oil Fires …….. W.-F.Zheng, A.-H.Liu, L.Zhang,Q.-W.Li, X.-Y.Lin,R.-M. Pan

Pyrogenıc Aerosol Fıre Suppressants:Engıneerıng Of Delıvery Systems And Corrosıon Analysıs. Juan Vitali, Charles Kibert, lames Akers

The Physicochemical Properties of SFE Fire Suppressant Athmosoheres in Toicity …. Kimmel , Smith ,Reboulet , Still , Carpenter

ISO 15779:2011 – Condensed Aerosol Fire Extinguishing Systems - physical properties and system design, NFPA 2010 - Standard for Fixed Aerosol Fire Extinguishing Systems, UL 2775 - Standard for Fixed Condensed Aerosol Extinguishing System Units , KIWA BRL-K23001/02 , Evaluation Guideline for aerosol fire extinguishing , An Evaluatıon Of Aerosol Extınguıshıng Systems For Machınery Space Applıcatıons US COST GUARD , IMO MSC/Circ.1270 Revısed Guıdelınes For The Approval Of Fıxed Aerosol Fıre-Extınguıshıng Systems Equıvalent To Fıxed Gas Fıre-Extınguıshıng Systems, As Referred To In Solas 74, For Machınery Spaces.

Areosol üreticilerinin herkese açık kullanım ve tanıtım kılavuzları