TSE HYB 11827 – Standardında Söndürme Maddesinin Yenilenmesi

    Bilindiği üzere; Yangın söndürme cihazlarına bakım ve dolum hizmeti veren yerler için kurallar TSE HYB 11827 – Hizmet Yeri Yeterlilik Standardında düzenlenmiştir. Revize standart en son Nisan 2017 de yayınlanmış ICS 03.080.10 ve Temmuz 2017 de T1 tadilat metni yayınlanmıştır. Standart metinlerinde gerek kullanıcı gerekse uygulayıcıların ( TSE adına denetim yapanların) farklı farklı yorumladığı hatta farklı illerde farklı yorumlanan maddeler mevcut olduğu da aşikardır. Metinlerdeki bu yoruma farklı yoruma açıklık ya da farklı anlamadan kaynaklanan sebepler dolayısı aşağıdaki problem ortaya çıkmaktadır.

  Standardın Temmuz 2017 T1 tadil metninde ;  ‘’3) Madde 4.2.16’daki “NOT 1” aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. Yangın söndürücülerin dördüncü yılın sonunda içindeki söndürme maddeleri yenilenerek hidrostatik testleri yapılır‘’ denmektedir.

  Öncelikle hidrosatik testler basınçlı ekipmanlar yönetmeliğe uygun olarak ve basınçlı kaplar ile ilgili yönetmelik ve standartlar doğrultusunda yapılmaktadır. Yangın söndürme cihazları da basit taşınabilir basınçlı kaplar olduğu için belirli periyodlar ile mecburi olarak hidrostatik testlerinin yapılması gereklidir. Benim bu maddeden anladığım YSC lerin içerisindeki söndürme maddelerinin değişimi hidrostatik test sırasında yapılmalıdır denmektedir. Ancak burada sıkıntılı olan konu bu yönetmelik maddesi hangi tür söndürme maddelerinin değiştirilmesini mecburi tutuyor. Kuru kimyevi toz mu, CO2 mi, Köpük mü, ıslak kimyasal mı, su mu yada başka bir tür söndürme maddesi mi? Ülkemizde ve dünyada yangın söndürme cihazları içerisinde standartlar ve yönetmelikler gereği birçok söndürme maddesi kullanılmaktadır. Ayrıca hidrosratik testi yapmak başka bir iş ve standart yangın söndürme cihazı içindeki söndürücü maddenin yenilenmesi ise tamamen başka bir iştir. İkisinin birbiri ile direkt olarak ilgisi yoktur. Bir yangın söndürme cihazının hidrostatik testini yapmak o cihaz içindeki söndürücü maddenin yenilenmesini gerektirmez.

  Standardın Temmuz 2017 T1 tadil metninde ;  ‘’ 4.2.20.10 Hidrostatik test için alınan yangın söndürücüler boşaltılmalıdır. Kapalı bir geri kazanım sistemi kullanılmadıkça söndürücü madde tekrar kullanılmamalı ve kirlenmeyi önlemek için madde sızdırmaz bir kap içinde ayrı olarak muhafaza edilmelidir. Tekrar kullanmadan önce, toz tümüyle kontrol edilmelidir. Tip, bulaşma veya tozun durumuna ilişkin şüphe mevcutsa madde tekrar kullanılmamalıdır denmektedir ‘’ , eğer her hidrostatik testte söndürücü madde değişecek ise zaten bu madde ile de çelişmektedir.

  Tüm tüpteki yangın söndürme cihazlarının hidrostatik testleri dördüncü (4 ) yılın sonunda yapılmalı mıdır? Yoksa burada bahsi geçen sadece Kuru Kimyevi tozlu sürekli basınçlı cihazlar mıdır? TSE 11827 de atıf yapılan ve yangın söndürme cihazlarının nasıl bakım dolum işlemelerinin yapılacağını belirleyen TSE ISO/TS 11602-2 Yangından korunma - Taşınabilir ve tekerlekli yangın söndürücüler – isimli hem ulusal hem de uluslararası standartta ise ; ‘’5.2.1 –10 yılı aşmayan aralıklarda yangın söndürücüler hidrostatik olarak test edilmelidir’’ denmektedir. Her iki standarttaki maddeler birbiri ile uyuşmamaktadır ve bu ciddi bir sıkıntı oluşturmaktadır.

Yine NFPA 10  standardında ise taşınabilir YSC lerin hidrostatik testlerinin tipine göre  aşağıdaki gibi farklı zamanlarda yapılabileceğini görebiliriz. Çünkü her bir taşınabilir tipte yangın söndürme cihazını bakım  , dolum  , yeniden dolum ve kazan kısmının hidrostatik test zamanları yada test prosedürleri farklıdır.

  Standarttaki bu madden birçok kişinin anladığına göre burada sadece toza ithaf edilmesi gibi bir durum vardır ki buda sanki başka bir söndürücü olmadığı anlamını da taşımaktadır. Oysaki Kuru Kimyevi Toz dışında birçok yangın söndürücü vardır. Dolayısı ile yönetmeliğin bu maddesi ciddi olarak kafa karıştırıcıdır. Yine yangın söndürücüler içerisinde kullanılan kuru kimyevi tozlar genellikle / çoğunlukla MAP içeren tozlardır. Bu tozların üreticileri MSDS lerinde yada ürün tanıtım belgelerinde bu tozların içerisindeki etken maddelerin ömür boyu garantili olduğunu beyan ederek, eğer tozlar silikonlu ise akışkanlık özelliğini kaybetmiş iseler, yada içerisine su -nem girmiş ise yada kekleşmiş iseler kullanılmayıp yenilenmeleri gerektiğini beyan etmektedirler. Dolayısı ise etken madde özelliğini kaybetmemiş ve akışkan olan ya da kekleşmemiş bir tozun yenilenmesi söz konusu olamaz. Bu yenileme hem israf hem milli servete verilen bir zarardır. Üstelik bu tozların ülkemizde imhası ya da geri dönüşümü de yapılmamaktadır. Gelişmiş ülkelerde bu tozlar özel tesislerde toplanıp silikonları temizlendikten ve işlemlerden geçtikten sonra gübre olarak kullanılmaktadır. Diğer her bir yangın söndürme maddesinin de değişme, yenilenme ve bertaraf biçimleri maddenin yapısına göre düzenlenmelidir.

  Yine gelişmiş ülkelerde  TS 11602-2 ye göre YSC’lerin bakımları sırasında hidrostatik test süresi gelmiş cihazlar yada mekanik kısımları ile ilgili yenileme gerektiren cihazların içerisindeki tozlar tek başına özel bir kaba alınır, toz yukarıda bahsettiğimiz özellikleri kaybetmemiş ise , mekanik kısımlara gerekli bakımlar yapılarak aynı toz tekrar doldurularak kullanıma hazırlanır.Bu konuda internette bir çok video vardır bunları seyretmenizde fayda olduğunu düşünüyorum.

  Ne yazık ki bizlerde Standartta işlemler TS 11602 -2 ye göre yapılacak dendiği halde yanlış bir uygulama ile her dört yılda bir bu tozların sağlam olsun olmasın atılarak yeni toz doldurulması işlemi yapılarak ciddi bir milli servet israfı gereksiz yere yapılmaktadır. Standarttaki bu kafa karıştırıcı ve başka standartla ile çelişen bu maddenin düzeltilerek revize edilmesi gerekliliği aşikardır, bu madde revizesinde bir tablolama yapılarak hangi yangın söndürme cihazının hangi aralıklar ile hangi bakımlara tabi tutulacağı açılanabilir ve böylece kafa karışıklığı ya da keyfi yorumlamalardan kaynaklanan hatalı uygulamalarda da kurtulunabilir.