HİDROLİK GRADYAN HESABI 1

Hidrolik gradyan veya basınç gradyanı, suyun sabit bir oranda aktığı bir boru uzunluğu boyunca seçilen noktalardaki kalıntı basıncın grafiksel bir gösterimidir. Suyun bir borudan akışı, doğal olarak fiziksel yasalara tabidir. Borunun tipi, yaşı, ebadı ve akış hızı gibi belirli koşullar altında basınç düşüşü tahmin edilebilir. Zaman zaman, akış öngörülen biçimde olmaz ve gerçek basınç düşüşünün beklenenden farklı olduğu yeri belirlemek gerekir. Hidrolik gradyan, bu tür durumları analiz etmek için en kullanışlı araçlardan biridir.

Su yeraltı şebekesi üzerindeki bir noktadan tahliye edilirse, tahliye noktasına yaklaştıkça kalıntı basınç kademeli olarak düşer. Bu boru ve bağlantı parçaları boyunca biriken sürtünme kaybının bir sonucudur. Başka bir deyişle, sürtünmeden dolayı akmaya karşı direncin üstesinden gelen boruda belirli miktarda enerji kaybedilir. Hidrolik gradyan testi sırasında basınç ölçümleri şu şekilde yapılır:

• Kalibre edilmiş göstergeler, hidrantlar ve yağmurlama sistemi yükselticileri gibi boru boyunca uygun noktalara takılır. Ne kadar çok nokta kullanılırsa, analiz o kadar ayrıntılı olur ve problemleri belirlemek o kadar kolay olur.

• Her test noktasındaki statik basınç okunur ve kaydedilir.

• Su hattın sonuna yakın bir hidranttan, tercihen alltaki borularından boşaltılır ve doğru pitot okumaları alınır. Bu pitot okumalarına karşılık gelen akış, uygun hidrolik tablolardan elde edilir ve kaydedilir.

• Su akarken, her test noktasındaki artık basınç okunur ve kaydedilir.

Yeraltı borusu boyunca çeşitli noktalardaki kalıntı basınç ölçülüp sürtünmeyi üreten eşdeğer boru uzunluğuna karşı çizildiğinde, elde edilen grafik bir hidrolik gradyan olarak bilinir.

Örnek olarak yukarıdaki şekilde birkaç hidrant ve fıskiye sistemlerini besleyen bir yeraltı ana beslemesinin bir bölümünün fiziksel yerleşimini göstermektedir. Tüm referans noktaları, diğerlerinden yaklaşık 14 ft (4,3 m) daha düşük olan “A” Noktası hariç aynı yüksekliktedir. Bu örnekte akışın “A” ve “F” referans noktaları arasında sınırlı olduğundan şüpheleniliyor. Statik basınç okumaları, cihazlardaki ölçüm cihazlarından alınır.İncelenmekte olan çeşitli referans noktalarında yeraltı şebekesine bağlı. Kaydedilen basınç değerleri Tablo 1'de Gösterilmektedir.

Daha sonra “G” noktasında hidranttan su boşaltılır ve akış hesaplanır. Su akarken, artık okumalar okunur ve kaydedilir. Her referans noktası arasındaki mesafe, gerçek boru uzunluğu artı bağlantı noktaları ve vanalar arasındaki eşdeğer boru uzunluklarıdır. Uygun C-Faktörüne düzeltilmiş bu eşdeğer uzunluklar için Tablo 2'yi kullanın. Yangın suyu akışmetreleri için eşdeğer uzunluklarını, uygun C Faktörüne göre düzeltilmiş çeşitli akışlarda belirlemek için Tablo 3'ü kullanın.

Devamı bir sonraki yazımızda…….

Not : Makale ile ilgili temel bilgi kaynakları Google gibi kullanmayı bilen için çok önemli bilgi kaynaklarından sağlanmıştır.

Kaynaklar

Fire Protection Handbook,Twenty Edition , NFPA

Handbook of Fire Protection Engineering ,Third Edition , SFPE

Industrıal Fıre Protectıon Handbook ,Second Edition , R. Craig Schroll

İnternet ortamında herkese açık kullanım ve tanıtım kılavuzları