Yaşanabilir tüm çevrelerde olduğu gibi kütüphane ve arşivlerde de yangınlar, yıldırım veya deprem gibi doğal olaylardan veya savaşlar, terörist faaliyetler veya kundak gibi doğal olmayan olaylardan kaynaklanabilir. Bununla birlikte, yangın güvenliği kuralları göz ardı edildiğinde ya da doğru tasarımlar yapılmadığında , kütüphanelerde ve arşivlerde yangın tehlikesi heran yaşanabilecek bir tehlike olarak ortaya çıkmaktadır.

Kütüphanelerde ve arşivlerde yangınların en yaygın nedenleri, yapıların bakımı- onarımı sırasında veya bina içindeki çalışan personelin yaptıkları işler sırasında  yangın güvenliği kurallarınauymamalarına bağlı olarak oluşur. Kütüphaneler veya arşivler olarak kullanılmak üzere düzenlenmiş olan eski tarihi binalar, özellikle yangın riski taşıyan yapısal sorunlar ile karşı karşıyadır. Binanın yapısal bütünlüğü : çatı, pencere, bodrum, duvar ve kapıların yangın bütünlüğünün – dayanımının olmaması .  Ayrıca,  ısı – duman geçirmezlik yalıtımının bozulabilirliği ve yangını başlatma tehlikesi oluşturan elektrik tesisatlarına sahip olması daha yüksek bir yangın riskini oluşturmaktadır.Genelde iyi bir yangın önleme planına sahip gibi görünen bir binada meydana gelen ani bir yangının patlak vermesi, çoğunlukla elektriksel kaynaklıdır. Bu nedenle, hatalı eski eksik tesisatların hızlı bir şekilde değiştirilmesi son derece önemlidir.Kütüphane veya arşiv koleksiyonlarının yakınında sıcak çalışma yapılması da oldukça tehlikelidir. Bakım çalışması kaynak veya torch kullanımını gerektirdiğinde yangın riski büyük ölçüde artar. Yine, seyyar ısıtıcılar, uzatma kabloları, ısıtıcı ocaklar ve kahve makineleri de belirgin yangın tehlikesi taşır. Arşiv  depolarında veya kütüphanelerde personelin sigara içmesine izin vermek, en bariz önlenebilir yangın risklerinden biridir.

Genel temizlik uygulamaları da iyi bir yangın önleme konsepti için önemlidir. Arşiv veya kütüphane etrafındaki kağıt ve diğer çöpler yangının ilk sebebi olmayabilirken, yangının bölgeye çok hızlı yayılmasına yardımcı olabilir. Isıtma ve havalandırma kanallarındaki tozların toplanması, aynı zamanda yangının bir anda bina boyunca yangının hızla yayılmasına da katkıda bulunabilir.Kütüphane ve arşiv depolarında yüksek hacimde yanıcı malzeme bulunur bununla beraber, laboratuvarlar , bina destek alanları (elektrik odaları, marangozluk ve boya atölyeleri gibi) ve kazan daireleri,  bu alanlarda kullanılan malzeme türleri yapılan işin doğası gereği en yüksek yangın riskini barındırmaktadır.

Kütüphanelerdeki ve arşivlerdeki yangınlar iki tür zarara neden olur ; koleksiyonların ve belki de binanın maddi kaybı ve sosyal hasar oluşur .Diğer taraftan arşivler değerli bilgiler barındırırlar ve bunlar tekrar yerine konamaz. Arşiv bilgileri yandıktan sonra, sonsuza kadar kaybolurlar. Kütüphaneler ile bazı koleksiyonlar başka bir kütüphaneye yada yereaktarılabilir . Ancak kütüphanelerde bile, materyal koleksiyonlarının bir kısmı değiştirilemez ve kopyaları başka bir yerde bulunmaz. Yangın sonucunda tüm toplumun tarihinin bu kısmı, sonsuza dek nesiller boyu kaybolacaktır .Tarihte bildiğimiz büyük yangınlardan birinde İskenderiye Kütüphanesi'ndeki yangın sonucunda , antik çağlardan o güne kadar toplumlarınbiriktirdiği büyük bir miras yok olmuştur.Bu yangından dolayı o bilgiler günümüze kadar gelememiştir.

Yangında hasar gören belgelerin ve kitapların geri yerine konması maliyeti, malzemeleri en iyi yangın koruma koşullarında saklamak için harcanacak miktardan önemli ölçüde daha büyüktür. Yeniden bulunamayacakbilgilerin kaybolması için de herhangi bir çare yoktur, bu belgelerin kaybından kaynaklanan zararlar bilgilerin artık gelecek toplumlara aktarılamayacak olması çok büyük bir kayıptır. Arşivlerin ve kütüphanelerin yüzde yüz olarak yangından korunmasını sağlamak mümkün olmamakla birlikte, yangını az bir miktarla sınırlanmasını sağlayarak çok yüksek düzeyde bir yangın koruması sağlamak mümkündür. Bu nedenle, arşivleyicinin veya kütüphanecinin mevcut koruma derecesini ya da, arşivler ve kütüphaneler için mevcut olan yangından korunma sistemlerinin potansiyel hasar derecesini bilmesi önemlidir.

Tüm yapılı çevrelerde olduğu gibi kütüphane ve arşivlerde de yangın güvenliği daha tasarım aşamasında  başlamalıdır.Binayı tasarlayan mimar daha en başından hem yapısal olarak hemde sistemsel olarak yangın güvenliği konseptine bağlı kalmalıdır. Kütüphane ve arşivlerde yangın konsepti bir yangın uzmanı tarafından belirlenmelidir. Sıradan bir bina tasarımı yaparak sonradan bu binayı kütüphane ve arşiv olarak kullanmak doğru bir yaklaşım değildir. Yada kütüphane ve arşiv tasarımını sadece işlev odaklı yaparak taraşım ilkelerine yangın güvenliğini katmamak da en sık yapılan hatalardandır. Ülkemizdeki temel yaklaşım mimarın binayı tasarlaması sonrasında da mekanik tesisatçının bir yangın söndürme sistemi yapması ile standart bir yangın algılama sistemi kurulması şeklindedir. Yine arşiv ve kütüphaneler eski binalar yada başka işler için tasarlanmış binaların dönüştürülmesi ile oluşurlar.Bu sebepler ile  ülkemizdeki kütüphane ve arşivlerde yüksek seviyede yangın riskleri bulunmaktadır.Halihazırda var olan kütüphane ve arşivlerde doğru bir yangın risk analizi yapılarak gerekli tedbirlerin alınması , yeni yapılacak olan kütüphane ve arşivlerde ise daha en başından bir yangın güvenlik uzmanı ile beraber doğru bir yangından korunum konseptinin hazırlanması gereklidir.

Kaynak : Kütüphane ve arşivlerde yangın güvenliğinin temelleri UNESCO 1992