Otomatik söndürme sistemi tasarım özellikleri ciddi biçimde önem taşımaktadır. Koruma yöntemini seçerken göz önünde bulundurulması gereken birçok faktör vardır. Bunlar, koruma derecesini, özel boru ve nozul seçim şeklini içerir. Söndürücü madde tasarım özelliklerinin bir özeti aşağıdaki tabloda kabaca listelenmiştir.
|
Engineered |
Ön- Tasarım |
Alan Söndürme |
Lokal Söndürme |
Boşlatım Öncesi İnsan Tahliye |
Sistem Çalışma Durdurma |
Kullanıcı Eğitimi |
||
|
Volume |
Area |
|||||||
|
SULU SPRINKLERS |
||||||||
|
Islak Borulu Sistem |
N/A |
N/A |
N/A |
N/A |
N/A |
Hayır |
Hayır |
Düşük |
|
Kuru Borulu Sistem |
N/A |
N/A |
N/A |
N/A |
N/A |
Hayır |
Hayır |
Düşük |
|
Ön tepkimeli Sistem |
N/A |
N/A |
N/A |
N/A |
N/A |
Hayır |
Hayır |
Düşük |
|
Deluge Sistem |
N/A |
N/A |
N/A |
N/A |
N/A |
Hayır |
Hayır |
Düşük |
|
KÖPÜK-SU |
||||||||
|
Islak Borulu Sistem |
N/A |
N/A |
N/A |
N/A |
N/A |
Hayır |
Hayır |
Düşük |
|
Kuru Borulu Sistem |
N/A |
N/A |
N/A |
N/A |
N/A |
Hayır |
Hayır |
Düşük |
|
Ön tepkimeli Sistem |
N/A |
N/A |
N/A |
N/A |
N/A |
Hayır |
Hayır |
Düşük |
|
Deluge Sistem |
N/A |
N/A |
N/A |
N/A |
N/A |
Hayır |
Hayır |
Düşük |
|
KÖPÜKLÜ SİSTEM |
||||||||
|
Düşük Genleşmeli |
N/A |
N/A |
N/A |
N/A |
Evet |
Hayır |
Hayır |
Düşük |
|
Yüksek Genleşmeli |
N/A |
N/A |
Yes |
N/A |
Evet |
Hayır |
Hayır |
Düşük |
|
SOĞUK AEROSOL / SU SİSİ |
||||||||
|
Endotermik Katkılı / Katkısız |
Hayır |
Evet |
Evet |
Evet |
Evet |
Hayır |
Hayır |
Düşük |
|
KARBON DİOKSİT CO2 |
||||||||
|
Düşük Basınçlı |
Evet |
Hayır |
Evet |
Evet |
Evet |
Evet |
Hayır |
Yüksek |
|
Yüksek Basınçlı |
Evet |
Hayır |
Evet |
Evet |
Evet |
Evet |
Hayır |
Yüksek |
|
HALON SİSTEMLERİ |
||||||||
|
1301 |
Evet |
Evet |
Evet |
Hayır |
Hayır |
Evet |
Evet |
Ortalama |
|
1211 |
Hayır |
Evet |
Evet |
Hayır |
Hayır |
Evet |
Evet |
Ortalama |
|
2402 |
Hayır |
Hayır |
Evet |
Hayır |
Hayır |
Evet |
Evet |
Ortalama |
|
CLEAN AGENTS - Total Flooding |
||||||||
|
FK-5-1-2 |
Evet |
Hayır |
Evet |
No |
No |
Evet |
Evet |
Ortalama |
|
FC-3-1-10 |
Hayır |
Evet |
Evet |
No |
No |
Evet |
Evet |
Ortalama |
|
HBFC-22B1 |
Hayır |
Evet |
Evet |
No |
No |
Evet |
Evet |
Ortalama |
|
FICFC-124 |
Hayır |
Evet |
Evet |
No |
No |
Evet |
Evet |
Ortalama |
|
HFC-125 |
Hayır |
Evet |
Evet |
No |
No |
Evet |
Evet |
Ortalama |
|
HFC-227ea |
Evet |
Evet |
Evet |
No |
No |
Evet |
Evet |
Ortalama |
|
HFC-23 |
Hayır |
Evet |
Evet |
No |
No |
Evet |
Evet |
Ortalama |
|
HFC Blend A |
Evet |
Hayır |
Evet |
No |
No |
Evet |
Evet |
Ortalama |
|
IG-01 |
Evet |
Hayır |
Evet |
No |
No |
Evet |
Evet |
Ortalama |
|
IG-541 |
Evet |
Hayır |
Evet |
No |
No |
Evet |
Evet |
Ortalama |
|
IG-55 |
Evet |
Hayır |
Evet |
No |
No |
Evet |
Evet |
Ortalama |
|
CLEAN AGENTS - Lokal Uygulama |
||||||||
|
HBFC-22B1 |
Hayır |
Hayır |
Evet |
Hayır |
Hayır |
Evet |
Evet |
Yüksek |
|
HFC-125 |
Hayır |
Hayır |
Evet |
Hayır |
Hayır |
Evet |
Evet |
Yüksek |
|
FC-218 |
Hayır |
Hayır |
Evet |
Hayır |
Hayır |
Evet |
Evet |
Yüksek |
|
KURU KİMYEVİ TOZLU SİSTEM |
||||||||
|
Sodyum bikarbonat |
Evet |
Evet |
Hayır |
Evet |
Evet |
Evet |
Hayır |
Ortalama |
|
Potasyum bikarbonat |
Hayır |
Evet |
Hayır |
Evet |
Evet |
Evet |
Hayır |
Ortalama |
|
Potasyum kloride |
Hayır |
Evet |
Hayır |
Evet |
Evet |
Evet |
Hayır |
Ortalama |
|
Ure/potasyum bikarbonat |
Hayır |
Evet |
Hayır |
Evet |
Evet |
Evet |
Hayır |
Ortalama |
|
Potasyum Karbonat |
Hayır |
Evet |
Hayır |
Evet |
Evet |
Evet |
Hayır |
Ortalama |
|
Monoammonyum Fosfat |
Hayır |
Evet |
Hayır |
Evet |
Evet |
Evet |
Hayır |
Ortalama |
|
ISLAK KİMYASAL |
||||||||
|
Sıvı Potasyum Karbonate |
Hayır |
Evet |
Hayır |
Evet |
Evet |
Evet |
Hayır |
Ortalama |
|
KURU KİMYASAL AEROSOL |
||||||||
|
Sıcak Aerosol Kuru Kimyasal |
Hayır |
Evet |
Evet |
Evet |
Evet |
Evet |
Hayır |
Ortalama |
Önceden tasarlanmış ve komponentleri önceden fabrikasyon üretilmiş sistemler kullanılacak ise, önceden tasarlanmış bir sistem, bir dizi standart, gereksinim ve sınırlamalar ile tasarlanmış önceden mühendislik hesapları yapılmış bir sistemdir. Bu sistemler kurulmadan, seçilmeden önce tehlike sınıfı, boru uzunlukları, rakor ve nozüllerin sayısı ve yönleri kesinlikle kontrol edilir. Bazı durumlarda, tehlikeleri tek bir ünitenin kabiliyetinin ötesinde korumak için aynı anda çalışmak üzere birden fazla küçük sistemler olarak da düzenlenebilir.
Kullanılacak korunma sisteminde bir mühendislik sistemi tasarımı yapılacak ise, bu sistem belirli bir tasarım konsantrasyonuna dayanarak uygun boru ve nozüllerin boyutlandırılmasını içerir. Lokal uygulama koruması, nispeten büyük ortamlarda bulunan nispeten küçük tehlikeleri korumak için kullanılır. Lokal uygulama sistemleri önceden tasarlanmış veya yerinde mühendislik olarak tasarlanmış tipte olabilir. Nozullar ve komponentler lokal uygulama kullanımı için özel olarak belirlenmiştir. Her nozül, yangın söndürme görevini tehlike kısmında gerçekleştirir. Mühendislik sistemlerinin çok doğru bir şekilde tasarlanması ve doğru debi boyutuna sahip nozüllerin takıldığından emin olmak için kurulumun tamamen denetlenmesi önemlidir. Tasarım uygun olan yerlerde deşarj testleriyle doğrulanmalıdır. Tek bir nozülün yanlış çalışması sistemin hatalı çalışmasına neden olabilir.
Tasarım yapılırken hesaplamalarda, sistem dizaynında aşağıdaki konulara ciddi olarak önem gösterilmelidir;
Lokal uygulama sistemleri alana göre veya hacim bazında bir oranda tasarlanabilir. Alan tasarımına göre oran, kapatılmayan iki boyutlu, yüzey tipi tehlikeler için lokal koruma sağlar. Hacimce tasarım oranı, kapalı olmayan üç boyutlu tehlikeler için lokal koruma sağlar. Korunacak alanın etrafında bir muhafaza alanı bulunduğu varsayılmaktadır. Varsayılan bu muhafaza, korunacak hacim olarak değerlendirilir. Söndürme ajanı deşarj süresi ciddi önem arz etmektedir.
Ajan Deşarj Süresi; ajan tahliyesinden önceki sistem gecikmeleri, tepki süresini, tahliye gecikmesini veya tahliye süresini de içerir. Tasarım yapılırken bu gecikme dönemlerinde yangının büyümesi riski de dikkate alınmalıdır.
• Tepki süresi - Tepki süresi endeksi (RTI) gibi termal eleman gecikmesi, dedektör yerleşimi nedeniyle doğal algılama gecikmesi ve algılama modu dikkate alınmalıdır. Direnç ile aktif olan ı, elektrikle çalışan eriyen modüller bağlantılar, sistemlerin manuel kullanımı ve acil durum müdahale ekiplerinin müdahaleleri gibi gecikmeler de dikkate alınmalıdır.
• Tahliye gecikmesi - Bazı ajanlar güvenlik amacıyla personel tahliyesini gerektirir. Birçok gazlı ajan sistemi, odalar sızdırma olursa ve sistem boşaltım sırasında kapılar açılmadığında daha iyi performans gösterir.
• Boşalma süresi - Maddelerin kaplarda saklandığı yerlerde, boşalma süresi, maddenin memelerden söndürülmesi için gereken miktarlarda boşalması için geçen süre olarak ölçülür. Depolardan beslenen çoğu su bazlı sistemde bu ciddi bir faktör değildir.
Ajan dağıtım süresi, kullanılan boruların ebadı, nozül sayısı ve orifis ebadı ile sınırlıdır. Bazı yangın söndürme sistemlerinde, kullanılabilir ajanın nozüle ulaştırılması için geçen süre tespit edilmelidir. Bu bazen transit zamanı olarak da adlandırılır.
Gaz halindeki ajanların iyi bir şekilde karıştırılması için, tüm tehlikeli alanlarda tasarım konsantrasyonunun elde edilmesi için yeterli türbülans gereklidir.
Lokal olarak da kullanılan Özel yangın söndürme sistemlerinin tasarımı, montajı ve bakımı ile ilgili bilgiler uygun standartlar vardır, aşağıda bu standartlardan bazıları listelenmiştir.
• Düşük, Orta ve Yüksek Genleşmeli Köpük, NFPA 11
• Karbon Dioksit, NFPA 12
• Su Püskürtmeli Sabit Sistemler, NFPA 15
• Deluge Köpüklü Su Sistemleri ve Köpüklü Sulu Sistemler NFPA 16
• Kuru Kimyasal, NFPA 17
• Islak Kimyasal, NFPA 17A
• Suya Eklenebilen Islak Kimyasallar, NFPA 18
• Su Sisi Sistemleri, NFPA 750
• Temiz Yangın söndürme Ajanları, NFPA 2001
Sistemler kurallara uygun tasarlanmalı, seçilmeli, uygun olarak kurulmalı devreye alınmalı ve EN, ISO NFPA 25 kurallarına göre ( Üretici direktifleri göz önüne alınarak) bakım tutumları yapılara sürekli – sürdürülebilir biçimde işletilerek her an çalışmaya hazır durumda tutulmalıdır.
Not: Makale ile ilgili temel bilgi kaynakları Google gibi kullanmayı bilen için çok önemli bilgi kaynaklarından sağlanmıştır.
Kaynaklar
Fire ProtectionHandbook,Twenty Edition , NFPA
Handbook ofFire ProtectionEngineering ,Third Edition , SFPE
IndustrıalFıreProtectıonHandbook ,Second Edition , R. CraigSchroll
İnternet ortamında herkese açık kullanım ve tanıtım kılavuzları
