Yapılan açıklamada, itiraz dilekçesi Tema Vakfı Genel Müdürü ve İcra Kurulu Üyesi M. Serdar Sarıgül tarafından imzalanarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'na gönderildi.
Dilekçe;
Bakanlığınızca 08.04.2012 tarihinde onaylanan ve 09.05.2012 tarihinde askıya çıkan 1/25.000 ölçekli Yalova İl Çevre Düzeni Planı değişikliği incelendiğinde, mevzuat, şehircilik ve planlama ilkeleri ile bağdaşmayan plan değişikliklerinin yapıldığı tespit edilmiştir.
Yapılan tespitler doğrultusunda aşağıda belirtilen Plan kararlarının ve ilgili bölümlerinin iptali ve düzeltilmesi talep edilmektedir.
1. Plan Uygulama Hükümleri D. Genel Hükümler Bölümüne aşağıdaki plan hükmünün eklendiği görülmektedir:
“Bu Plan kapsamındaki alanlarda ihtiyaç olması halinde güvenlik, sağlık, eğitim vb sosyal donatı alanları, büyük kentsel yeşil alanlar, kent veya bölge/havza bütününe yönelik her türlü atık bertaraf tesisleri ve bunlarla entegre geri kazanım tesisleri, arıtma tesisleri, sosyal ve teknik alt yapı kullanımları, belediye hizmet alanı ve ulaşıma ilişkin kullanımların alt ölçekli planları, kamu yararı gözetilerek, ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri doğrultusunda çevre düzeni planı değişikliğine gerek olmaksızın ilgili idaresince bu planın koruma, gelişme ve planlama ilkeleri doğrultusunda hazırlanır. Hazırlanan planlar Bakanlığın uygun görüşü alınmadan onaylanamaz. Onaylanan planlar veri tabanına işlenmek üzere sayısal ortamda Bakanlığa gönderilir. Söz konusu tesisler/tesis alanları amacı dışında kullanılamazlar.
Yakma veya düzenli depolarının yanı sıra fiziksel/kimyasal/biyolojik önişlem ünitelerini içeren entegre atık bertaraf veya geri kazanım tesislerinin yer seçimi, atığın en yakın ve en uygun olan tesiste bertaraf edilmesi ilkesi çerçevesinde, bölgenin atık miktarı dikkate alınarak ilgili kurum ve kuruluşların görüşü doğrultusunda belirlenir.”
Günümüzde yapılan çevre düzeni planları ile planlamaya verilen önemin artmakta olduğu algısı yaratılmakta fakat planlar içerik itibariyle (iptali talep edilen madde vb) proje bazlı gelişmeleri kolaylaştırarak planlamanın işlevsizleştirilmesine neden olmaktadır. Söz konusu plan hükmü, planlama işlevinin ana bileşeni olan bütünsellik ilkesinin bir gereği olarak hiçbir kademedeki plan için getirilemez. Çünkü, il bütününü planlayan bir planda yer verilmeyen arazi kullanımları, imar planları ile parçacıl olarak çözülmeye çalışılacaktır. Söz konusu plan hükmü, plan revizyonu, ilave ve plan değişikliklerinin prosedürünün plan hükmünde tanımlanan fonksiyonlar için kaldırılacağı ve bu konudaki denetimin sadece idari olarak sağlanacağı anlamını ortaya çıkarmaktadır. Planlar hangi ölçekte olursa olsun, ölçeğinin gerektirdiği detaydaki kararları içermeli ve bu konulardaki değişiklik ihtiyaçlarına göre de tadil veya revize edilmelidir. Ölçekten bağımsız olarak, hiçbir sınırlama getirmeden, arazi kullanımlarını genelleyerek tümü için plan tadilatını ortadan kaldırmak kesinlikle şehircilik ve planlama ilkeleri ile bağdaşmamaktadır.
Ayrıca, Çevre Düzeni Planlarına Dair Yönetmelik’in EK-1’inde yer alan lejand kapsamındaki arazi kullanımlarına, planlarda yer verilmeli, değişiklikler de planlara mutlaka işlenmelidir. Dolayısıyla, Plan Uygulama Hükümleri D. Genel Hükümler Bölümüne eklenen yukarıdaki maddenin iptal edilmesi gerekmeketedir.
2. Plan Uygulama Hükümleri, 1.2. Kentsel Gelişme Konut Alanları Bölümüne “Özel Proje Alanı”nın eklendiği ve bu kullanımın aşağıdaki şekilde tanımlandığı görülmektedir:
“Bu planda Öze Proje Alanı olarak belirlenmiş olan alanlarda kamu tesisi, turizm tesisi, sosyal ve teknik altyapı kullanımları yer alabilecektir. Bu alanlara ilişkin yapılaşma koşulları alt ölçekli imar planlarında ilgili idaresince belirlenir.”
Söz konusu tanımda yer verilen kullanımlar planda ayrıca gösterilen kullanımlardır. Bu kullanımlar ayrıca gösterilmekte ve uygulama hükümlerine yer verilmekteyken başka bir tanım altında tekrarlanması üstelik sadece tanım olarak belirtilip uygulama hükümlerine yer verilmemesi şehircilik ve planlama ilkeleri ile bağdaşmamaktadır. Dolayısıyla, söz konusu kullanım daha açık ve net bir hale gelecek şekilde tekrar ele alınmalı, uygulama hükümleri ile birlikte planda yer almalıdır.
3. Plan Uygulama Hükümleri 5.6. Enerji Üretim Tesisleri ve Enerji Nakil Hatları Bölümündeki plan hükmünün de aşağıdaki şekilde değiştirildiği görülmektedir:
“Bu plan kapsamındaki alanlarda ihtiyaç olması halinde hidroelektrik santrali, rüzgar enerji santrali ve jeotermal enerji santrali gibi yenilebilir enerji üretimi ve iletimine ilişkin kullanımların alt ölçekli planları, kamu yararı gözetilerek, ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri doğrultusunda çevre düzeni planı değişikliğine gerek olmaksızın ilgili idaresince bu planın koruma ve planlama ilkeleri doğrultusunda hazırlanır. Hazırlanan planlar Bakanlığın uygun görüşü alınmadan onaylanamaz. Onaylanan planlar veri tabanına işlenmek üzere sayısal ortamda Bakanlığa gönderilir. Söz konusu tesisler/tesis alanları amacı dışında kullanılamazlar.”
İtiraz dilekçemizin 1. Maddesinde açıkladığımız üzere, söz konusu madde de şehircilik ve planlama ilkeleri ile bağdaşmamaktadır. Yine planı işlevsizleştirecek şekilde, proje bazlı gelişmelerin önünü açacak bir uygulama hükmü plana eklenmiştir. Her iki eklenen madde de düşünülecek olursa, “çevre düzeni planı değişikliğine gerek olmaması” anlayışının adeta bir planlama anlayışı gibi plana yansıtıldığı düşünülmektedir. Yenilenebilir olsun olmasın, enerji santralleri ile ilgili konulara planlarda yer verilmemesi plansızlığın önünü açacaktır. Planlama disiplini ilgili kurum ve kuruluşlardan görüş alma sürecine indirgenmektedir. Oysa arazi kullanımlarındaki değişiklikler, çevrelerine etkileri bütüncül bir şekilde ele alınması ve plan kararları üretilmesi gereken konulardır. Üstelik bir ilin tümünü kapsayacak şekilde hazırlanan bir il çevre düzeni planında bu tür konularla ilgili plan tadilatının ortadan kaldırılması planı tamamıyla işlevsiz bırakacaktır. Dolayısıyla, Plan Uygulama Hükümleri 5.6. Enerji Üretim Tesisleri ve Enerji Nakil Hatları Bölümüne eklenen yukarıdaki maddenin iptal edilmesi gerekmektedir.
Askıdaki 1/25.000 ölçekli Yalova İl Çevre Düzeni Planı değişikliğine ilişkin yukarıda belirtmiş olduğumuz çekince ve taleplerimizin dikkate alınıp değerlendirilmesi ve bu doğrultuda, plan, plan uygulama hükümleri ve plan raporu üzerinde gerekli değişikliklerin yapılmasını talep etmekteyiz.
