Aerosol yangın söndürme cihazlarını ya da Aerosol sistemlerini incelemeden ilk önce Aerosol ne demektir onu tanımlamak gerekir. Çünkü yangın güvenlik sektöründe yanlış bir tanımlama yapılıyor ve sanki Aerosol bir gazmış gibi algı yaratılıyor.
Aerosol, gaz halde bulunan herhangi bir kütle içerisinde mikron boyutunda bulunan sıvı ve katı parçacıkların oluşturduğu ince karışımlara verilen isimdir. Yani, herhangi bir sıvı veya katının belirli bir ortam içerisinde dağılmasıdır. Aerosol örnekleri doğada da bulunmaktadır. Havadaki bulutlar, sis, ev ve de sanayilerin bacalarından çıkan dumanlar, Aerosol karışımlara verilebilecek örnekler arasında yer alır. Bulutlar, içerisindeki küçük su damlacıkları sıvı Aerosol, dumanlar ise dumanların içerisinde bulunan katı parçacıklar ile birer katı Aerosol örneğidir. Aerosol, bir katının veya bir sıvının gaz ortamı içerisinde dağılmasıdır. Aerosol 10 mikrondan daha küçük çaplı sıvı veya katı parçacıklardan oluşan bir sistemdir.
Özetle söylemek gerekirse; Piyasada söylenenin bilinenin aksine Aerosol sistemleri gaz değildir. Aerosol gazlı ya da Aerosol gazı tanımı asla doğru bir tanım değildir. Yanlış tanımlama ciddi yanlış işlere ve yorumlamalara sebebiyet vermektedir.
Yangın söndürme sistemleri olarak üç tip Aerosol sisteminde bahsedilebilir. Soğuk Sıvı Aerosol sistemleri, Soğuk Toz Aerosol Sistemleri ve en çok bilineni ya da popüler olanı Sıcak Toz Aerosol sistemleri.
Soğuk sıvı Aerosol sistemleri sıvı söndürme maddelerinin 10 mikrondan daha küçük parçacıklar halinde havaya salınarak oluşturulan karışımın yangın mahalline boşaltılarak yangını söndürmesi üzerine tasarlanan sistemlerdir. Watermist sistemler, Endotermik Watermist sistemler ve FOG – Su Sisi Sistemleri, Soğuk Sıvı Aerosol Sistemlere örnek olarak gösterilebilir.
Soğuk katı Aerosol sistemleri ise katı, toz yangın söndürme maddelerinin 10 mikronu altındaki küçük parçacıklar halinde havaya salınarak oluşturulan karışımın yangın mahalline boşaltılarak yangını söndürmesi üzerine tasarlanan sistemlerdir. Soğuk Katı-Toz Aerosol sistemler ARGE ve geliştirilmesi devam eden ve henüz sıklıkla kullanılmayan sistemlerdir.
Sıcak Katı Toz Aerosol sistemleri ise en çok bilinen ve kullanılan sistemlerdir, sıcak Aerosol sistemleri 1960’lı yıllarda keşfedildiği ve SOYUZ uzay programında kullanılmak üzere geliştirildiği de bilinmektedir. Sovyetler birliği dağıldıktan sonra ise üretme ve geliştirme lisansı ticari firmalara satılmış ve daha çok bilinir, ticari piyasalarda kullanılır hale gelmiştir. Sıcak Aerosol sistemleri temelde katı potasyum tuzlarının yüksek sıcaklıklarda yakılarak 10 mikron altında küçük parçacılar haline getirilerek ortamdaki hava ile beraber yangının üzerine salınması prensibine göre tasarlanmıştır. Piyasada Aerosol söndürücü dendiğinde ilk akla gelen Sıcak Katı Toz Aerosol sistemleri bazı standart ve kurallara göre tasarlanırlar.
Sıcak katı toz Aerosol ile ilgili standart ve yönetmeliklerden bazıları şunlardır;
ISO 15779:2011 – Condensed Aerosol Fire Extinguishing Systems - physical properties and system design, NFPA 2010 - Standard for Fixed Aerosol Fire Extinguishing Systems, UL 2775 - Standard for Fixed Condensed Aerosol Extinguishing System Units, IMO MSC/Circ.1270 ve KIWA BRL-K23001/02.
Özetlemek gerekirse; Sıcak Aerosol sistemleri keşfedildiklerinden bugüne sürekli geliştirilmektedir. Biz burada öncelikle Aerosol sistemlerine bir başlangıç ve bilgilendirme yapmayı amaçlamıştık. Öncelikle doğru bir tanımlamayı yaparak başlamak istedim. Ülkemizde de yeni teknoloji gazlı söndürme sistemi olarak tanıtılan bu sistemler gazlı söndürme sistemi değildir. Soğuk Aerosol ya da sıcak Aerosol sistemleri çalışma prensibinde maddenin sıvı halden gaz hale ya da katı halden gaz hale geçmesini sağlamaz. Aerosol çalışma prensiplerinde kullanılan maddenin sadece boyutları 10 mikrondan daha küçük bir hale getirilir. Sıcak Aerosol sistemlerini yangın sektöründe birçok alanda kullanabilmek için doğru ve sağlıklı bilgilere sahip olunması gerektiğini ve son kullanıcılara da doğru bilgilendirme yapılması gerektiğini düşünüyorum.
