Tüm yangın söndürme sistemlerinde olduğu gibi araç yangın söndürme sistemlerinde de birçok farklı söndürme ürünü ve teknolojisi kullanılmaktadır. Araç söndürme otomatik sistemlerinde, kuru kimyevi tozlar, gazlar, Aerosoller ve endotermik katkılı watermist (sus sisi) sistemleri kullanılmaktadır.
Hangi sistem olursa olsun bazı temel kriterlere dikkat edilmesi gerekir, öncelikle sistemlerin belgeli, kaliteli ve sertifikalı olmaları, doğru tasarım yapılmış ciddi firmalar tarafından yapılmaları önemlidir. Merdivenaltı tabiri ettiğimiz, yetkisiz ve belgesiz firmalara yaptırılan hiçbir sistem doğru biçimde çalışmayacaktır.
Sistemlerin UNECE R107-06 regülasyonunda uygun üretilmiş ve test edilmiş hatta buna göre sertifikasyon almış sistemler olması ciddi önem taşımaktadır. Yine sistemlerin ulusal standartların gereklerini de karşılaması önemlidir.
Sistemin hem algılama hem de otomatk /manual söndürme kısmı bazı teknik özelliklere sahip olmalıdır, söndürücü madde ise tercihlere göre değişebilir, ben söndürücü madde tercihinde endotermik katkılı watermist sistem tercihini daha optimal buluyorum, hem hızlı söndürme hem colleteral zarar verme, hem çevreye verdiği az zarar ve hem de yeninden alevlenmeyi önleyici ciddi söndürme etkisi ile ön plana çıkan bir sistem.
TSE’nin ve Sanayi Bakanlığı’nın önemli şartlarından biri de algılama sisteminin test edilip çalışır durumda olup olmadığını kontrol etmek. Algılama kontrol sistemi her vardiyada şoför test butonuna basarak birkaç saniye içinde bunu rahatlıkla test edebilecek biçimde tasarlanmış olmalıdır. Sistemde kullanılan cihazlar, E sertifikası kriterlerine haiz olan araçlarda vibrasyon ve atmosfer şartlarına maruz kalsa dahi çalışır durumda olan cihazlar olmalıdır. Kablolar ve jacklı sensörlerin koruma sınıfları vardır IP 65, IP 67 gibi minimum koruma şartı IP 65 yani kısa süreli su püskürtmeye karşı güvenlikli olmalıdır ancak daha yüksek IP seyisi olanlar da olabilir. Sistemlerin yılda bir kez periyodik bakımı yapılmalı ve karmaşık bir yapıya sahip olmamalıdır.
Söndürme sistemlerinin de aynı şekilde yıllık bakımı yapılmalıdır. Sistemlerin kullanım ömürleri ve güvenilir çalışma ömürleri uzun süreli olması tercih sebebi olmalıdır. Mesela kablolar yanmaz-ya karşı dayanımlı, gazlardan arındırılmış ve paslanmaz malzemeler kullanılan sistemler olmalıdır. Boru tesisatları krom nikel olabilir, silindirler alüminyum alaşımlı paslanmaz, diğer malzemeler pirinç gibi kısa zamanda paslanmayacak, aşınmayacak malzemelerin seçilmesi tercih sebebi olmalıdır.
Endotermik katkılı watermist sistemler ise bilinenin aksine artık dünyada sıkça tercih edilen sistemlerdir. Yapılan testlerde sistemin çalışma süresi korunacak yerin hacmine göre 60-90 saniye olarak ölçülmüş ve söndürme süresi ise 2-3 saniye olarak ölçülmüş ki bu da çok kısa bir süredir. Kısacası endotermik katkılı watermist sistem oldukça güvenilir bir sistem. Soğutma yönü çok güçlü çünkü Solüsyon, yangın sırasında ortam ısısını emerek, absorbe ediyor. 1 litresi 2600 kcal ısı emiyor, ısıyı emdiği an buharlaşıyor. 1 litresi 1700 kez hacmini genleştiriyor. 6 litreyle 11 metreküp soğuk aerosol bulutu oluşturuyor oysaki motorun hacmi 3 metreküp. Yani ciddi biçimde yetecek miktarda soğuk aerosol yani endotermik mist oluşarak mahaldeki yangın söndürülür, sadece söndürülmekle kalmaz aynı zamanda soğutma gerçekleşir ve yeniden alevlenme de engellenir.
Artık ülkemizde yerli üretim araç yangın söndürme sistemleri de yapılmaktadır. Bir sonraki yazımızda etraflıca inceleyeceğiz.
Katkıları için Ruşen Karadeniz’e teşekkürler
